Nachtblindheid

Wat is nachtblindheid?

Nachtblindheid is een oogaandoening waarbij het moeilijk is om bij weinig licht goed te zien, zoals ‘s nachts of in situaties met weinig verlichting. Mensen met nachtblindheid ervaren vaak problemen zoals verminderd zicht, moeite met het onderscheiden van voorwerpen en een vertraagd aanpassingsvermogen aan veranderingen in lichtniveaus.

Wat is er precies aan de hand als je nachtblind bent?

Nachtblindheid treedt op wanneer het oog moeite heeft om goed te zien bij weinig licht. Om dit te begrijpen, is het nuttig om te weten hoe normaal zicht werkt in verschillende lichtomstandigheden.

Normaal gesproken spelen twee soorten cellen in het netvlies van het oog een belangrijke rol bij het zien in verschillende lichtomstandigheden:

• Staafjes: Deze cellen zijn zeer gevoelig voor licht en helpen bij het zien in omstandigheden met weinig licht, zoals ‘s nachts. Ze zijn vooral belangrijk voor perifeer zicht (het vermogen om objecten en bewegingen buiten ons centrale zicht te zien) en het waarnemen van beweging.
• Kegeltjes: Deze cellen zijn verantwoordelijk voor het zien van kleuren en werken het beste bij fel licht. Ze zijn vooral actief overdag en in goed verlichte omgevingen.

Bij nachtblindheid kunnen een aantal problemen optreden die het moeilijk maken om in omstandigheden met weinig licht te zien:

1. Verminderde werking van de staafjes: Als gevolg van genetische factoren, vitamine A-tekort, oogziekten of andere oorzaken kunnen de staafjes minder gevoelig worden voor licht, waardoor het moeilijker wordt om bij weinig licht te zien.
2. Problemen met het aanpassen aan veranderingen in lichtniveaus: Normaal gesproken passen de ogen zich snel aan veranderingen in lichtniveaus aan. Maar bij nachtblindheid kan dit aanpassingsvermogen verminderd zijn, waardoor het zicht bij overgangen tussen lichte en donkere omgevingen wordt belemmerd.
3. Andere oogproblemen: Nachtblindheid kan ook het gevolg zijn van onderliggende oogziekten of aandoeningen die de werking van het netvlies of andere delen van het oog aantasten.

Symptomen nachtblindheid

De symptomen van nachtblindheid kunnen variëren en zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak, maar over het algemeen kunnen de volgende symptomen bij deze visuele beperking optreden:

• Moeite om te zien in omstandigheden met weinig licht, zoals ‘s nachts of bij schemering.
• Verminderd perifeer zicht (zijzicht) in donkere omstandigheden.
• Problemen met het onderscheiden van voorwerpen bij weinig licht.
• Vertraging in het aanpassingsvermogen van de ogen aan veranderingen in lichtniveaus, bijvoorbeeld wanneer je van een goed verlichte ruimte naar een donkere ruimte gaat.
• Glanzende lichten kunnen verblindend lijken of het zicht kunnen verstoren.
• Moeite met het uitvoeren van taken in situaties met weinig licht, zoals autorijden ‘s nachts.

Doneer »

Oorzaken nachtblindheid

Nachtblindheid kan verschillende oorzaken hebben:

• Erfelijke factoren
  Sommige vormen van nachtblindheid zijn genetisch bepaald en worden doorgegeven van ouders op kinderen. Bijvoorbeeld, retinitis pigmentosa is een erfelijke oogziekte die nachtblindheid kan veroorzaken.
• Vitamine A-tekort
  Vitamine A is essentieel voor een gezonde werking van het netvlies. Een tekort aan vitamine A kan nachtblindheid veroorzaken omdat het de productie van rodopsine (een lichtgevoelige stof in de staafjes van het netvlies) belemmert, wat nodig is voor goed zicht bij weinig licht.
• Oogziekten en oogaandoeningen
  Verschillende oogziekten en oogaandoeningen kunnen nachtblindheid veroorzaken, waaronder retinitis pigmentosa, cataracten, glaucoom, aandoeningen van de oogzenuw, onbehandelde bijziendheid en diabetes gerelateerde oogproblemen.
• Oogletsels
  Beschadiging van het netvlies of andere delen van het oog als gevolg van trauma kan leiden tot nachtblindheid.
• Kunstlicht
  Kunstlicht op zich veroorzaakt geen nachtblindheid. Maar langdurige blootstelling aan fel kunstlicht – zoals computerbeeldschermen of verblindende lampen – kan indirect van invloed zijn op het netvlies en het zicht in het donker. Dit kan gebeuren door het veroorzaken van vermoeidheid van de ogen of oogstress, wat het vermogen van de staafjes om goed te functioneren kan verminderen. Zo kan kunstlicht indirect bijdragen aan symptomen van nachtblindheid of het verergeren van bestaande nachtzichtproblemen.
• Leeftijd
  Nachtblindheid kan soms optreden bij veroudering, omdat de ogen minder goed worden in het aanpassen aan veranderingen in lichtniveaus.

Oogziekten

Bij nachtblindheid zijn altijd beide ogen in dezelfde mate aangetast. Je bent dus altijd nachtblind aan beide ogen. Als je slechts aan één oog nachtblind lijkt te zijn, dan is er sprake van een oogziekte, bijvoorbeeld netvliesloslating.

We lichten enkele veel voorkomende oogziekten uit die oorzaken kunnen zijn van nachtblindheid uit: retinitis pigmentosa, cataract (staar) en glaucoom.

Retinitis pigmentosa

Retinitis pigmentosa is de meest voorkomende erfelijke oorzaak van nachtblindheid. Retinitis pigmentosa – ook wel RP genoemd – is een oogziekte die langzaam leidt tot blindheid of slechtziendheid. Bij RP gaan cellen in het netvlies van het oog kapot, vooral de staafjes, die helpen bij het zien in het donker. Hierdoor hebben mensen met RP vaak moeite met zien in het donker. Nachtblindheid is vaak het allereerste symptoom. Na verloop van tijd kan het gezichtsveld smaller worden, waardoor het zicht aan de zijkanten verslechtert. Andere problemen die mensen met RP kunnen ervaren, zijn verminderd contrastzicht en moeite met het zien van kleuren.

Deze oogziekte begint meestal in de tienerjaren of vroege volwassenheid. Hoewel er momenteel geen genezing is, zijn er behandelingen en hulpmiddelen om de symptomen te beheren en het dagelijks leven te vergemakkelijken.

Ervaringen van mensen met retinitis pigmentosa en nachtblindheid:

Vincent ter Schure: Paralympisch tandenwielrenner met retinitis pigmentosa

Vincent ter Schure is één van de ambassadeurs van het Bartiméus Fonds en is Paralympisch tandemwielrenner. Hij kreeg in zijn pubertijd retinitis pigmentosa. Sindsdien wordt zijn blikveld steeds kleiner. Vincent: ‘Als ik over die beginfase vertel, denk ik best wel eens ‘wat eigenaardig eigenlijk’. Het begon in mijn pubertijd. Je weet wel hoe je tienerjaren verlopen… soms fiets je in het donker naar huis en lig je opeens aangeschoten in de berm. Dat bleken de eerste signalen van mijn oogaandoening. Vooral in het donker had ik er last van. Ik woonde redelijk afgelegen in een dorp. Als ik uitging, ging ik altijd op de fiets. Het werd steeds moeilijker om mezelf in het donker voort te bewegen. Fietsen in het donker was voor mij veel lastiger dan voor mijn vriendjes en vriendinnetjes. Nachtblindheid is gekoppeld aan mijn oogaandoening retinitis pigmentosa, dus dit waren de eerste tekenen dat er iets gaande was.’

Lees hier het inspirerende verhaal van Vincent die ondanks zijn visuele beperking toch profwielrenner is geworden.

 

Doneer »

Fiene, Iefke en Lenne Hogervorst: zusjes met retinitis pigmentosa

Lieneke Hogervorst is moeder van Fiene (12), Iefke (10) en Lenne (7). Alle drie de zussen hebben de erfelijke, progressieve oogaandoening retinitis pigmentosa (RP) en verliezen langzaam hun zicht. Lieneke: ‘We ontdekten dat je bij RP in eerste instantie nachtblind wordt. Toen gingen er alarmbellen af voor onze oudste dochter Fiene. Van jongs af aan was ze al wat onhandig in het donker. Dus we hebben voor haar het netvliesonderzoek aangevraagd bij Bartiméus. Daaruit bleek dat Fiene RP heeft.’
Ook haar twee andere dochters blijken de oogziekte te hebben. Lieneke: ‘We weten dat hun zicht eindig is, maar we laten RP niet onze levens bepalen. Mede dankzij Bartiméus krijgen onze dochters wat ze nodig hebben.’

Lees hier het complete interview met Lieneke Hogervorst over haar dochters met retinitis pigmentosa.

Cataract / staar

Cataract, ook wel staar genoemd, is een oogaandoening waarbij de lens van het oog troebel wordt. Dit maakt het zicht wazig en kan het moeilijker maken om dingen duidelijk te zien. Het treedt meestal op naarmate mensen ouder worden en behoort tot veel voorkomende oogziekten bij ouderen. Maar het kan ook voorkomen door andere factoren zoals letsel aan het oog of bepaalde medische aandoeningen. Cataract kan worden behandeld met een chirurgische ingreep waarbij de troebele lens wordt vervangen door een heldere kunstlens.

Ervaringen van mensen met cataract:

Lees het verhaal van Annemiek van Munster. Zij is slechtziend door aangeboren staar (cataract).

Lees ook het verhaal van Malou Thijssen. Ze kreeg jeugdreuma toen ze pas 1,5 jaar oud was. Dat leidde onder andere tot een ernstige oogontsteking, waardoor ze op jonge leeftijd staar (cataract) kreeg.

Glaucoom

Glaucoom is een erfelijke oogziekte die schade aan de oogzenuw veroorzaakt, meestal als gevolg van een verhoogde druk in het oog. Deze schade aan de oogzenuw kan leiden tot geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen en zelfs tot blindheid als het onbehandeld blijft. Glaucoom komt vaak voor bij oudere mensen, maar het kan op elke leeftijd optreden.
Mensen met glaucoom ervaren meestal geen symptomen in de vroege stadia, daarom is de oogaandoening erg verraderlijk. Naarmate de ziekte vordert, kan het perifere gezichtsvermogen langzaam verslechteren, resulterend in een tunnelzicht, en uiteindelijk kan het leiden tot volledig verlies van het gezichtsvermogen.

Hoewel glaucoom momenteel niet kan worden genezen, kan het worden beheerd en vertraagd met vroege detectie en behandeling. Dit omvat meestal het gebruik van oogdruppels om de oogdruk te verlagen, laserbehandelingen of chirurgie om de druk in het oog te verminderen. Regelmatige oogonderzoeken zijn essentieel voor het detecteren van glaucoom in een vroeg stadium, omdat vroege interventie het risico op blijvend gezichtsverlies aanzienlijk kan verminderen.

Ervaringen van mensen met glaucoom:

Lees het ervaringsverhaal van Fred Hissink. Hij is in korte tijd slechtziend geworden door glaucoom en inmiddels ruim tachtig procent van zijn gezichtsvermogen kwijtgeraakt. Zijn ervaringen met zijn visuele beperking zet hij nu in om anderen te steunen.

Lees ook het verhaal van Marjolein. Zij laat zien hoe het leven van iemand met glaucoom eruitziet. Marjolein is getrouwd en heeft twee kinderen. Tot haar 34e was ze slechtziend door vroeggeboorte. Maar haar ogen gingen steeds meer pijn doen, waarschijnlijk door acuut glaucoom. Daardoor moesten ze worden vervangen door twee kunstogen. Dat maakte haar volledig blind. In haar blog voor het Bartiméus Fonds neemt Marjolein je mee in haar leven.

Behandeling van nachtblindheid

Behandeling van nachtblindheid hangt af van de oorzaak van de oogaandoening. In het algemeen zijn er geen specifieke behandelingen die nachtblindheid volledig kunnen genezen, maar er zijn wel manieren om de symptomen te verminderen en het dagelijks functioneren te verbeteren.

Bijvoorbeeld:

• Als nachtblindheid wordt veroorzaakt door een vitamine A-tekort, kan het nemen van vitaminesupplementen helpen om de symptomen te verbeteren. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine A, zoals wortelen, zoete aardappelen, spinazie en lever, kunnen ook nuttig zijn.
• Voor mensen met erfelijke vormen van nachtblindheid, zoals retinitis pigmentosa, is in de meeste situaties nog geen behandeling mogelijk. Er wordt bij veel oogaandoeningen onderzoek gedaan naar behandelingen die gericht zijn op het vertragen van de progressie van de ziekte. En het is mogelijk om de symptomen te beheren. Dit kan het gebruik van hulpmiddelen voor slechtzienden omvatten, zoals nachtzichtbrillen of stokken met reflecterende tape voor betere zichtbaarheid ‘s nachts.
• Het is ook belangrijk voor mensen met nachtblindheid om veiligheidsmaatregelen te nemen om letsel te voorkomen, vooral tijdens activiteiten ‘s nachts of bij weinig licht. Dit kan onder meer het vermijden van autorijden in het donker, het zorgen voor voldoende verlichting in huis en het dragen van reflecterende kleding of accessoires zijn.

Hulpmiddelen voor mensen met nachtblindheid

Mensen met nachtblindheid kunnen gebruik maken van verschillende hulpmiddelen om hun zicht te verbeteren en hun veiligheid te vergroten in omgevingen met weinig licht. Enkele van deze hulpmiddelen zijn:

1. Nachtzichtbrillen: Deze brillen zijn ontworpen om het licht te versterken en het contrast te verbeteren, waardoor het voor mensen met nachtblindheid gemakkelijker wordt om ‘s nachts te zien.
2. Reflecterende kleding en accessoires: Het dragen van kleding en accessoires met reflecterende materialen kan de zichtbaarheid vergroten en helpen om veilig te blijven tijdens het lopen of fietsen ‘s nachts.
3. Verlichting: Het installeren van extra verlichting in huis en op buitenpaden kan helpen om de omgeving beter zichtbaar te maken en het risico op struikelen of vallen te verminderen.
4. Lichtgevoelige brillen: Deze brillen passen zich automatisch aan veranderingen in lichtniveaus aan en kunnen helpen om verblinding te verminderen en het zicht te verbeteren in omgevingen met wisselende verlichting.
5. Gebruik van smartphone-apps: Er zijn verschillende smartphone-apps beschikbaar die mensen met nachtblindheid kunnen helpen om beter te navigeren in donkere omgevingen, zoals apps die het omgevingslicht detecteren en waarschuwen voor obstakels.

Nachtzichtbril

Op initiatief van Karst Hoogsteen (projectmanager bij het innovatieteam van Bartiméus) wordt er op dit moment een nieuwe nachtzichtbril ontwikkeld. Karst heeft zelf de progressieve oogaandoening retinitis pigmentosa en daardoor ook last van nachtblindheid.
Karst: ‘In de bril zit een camera die de omgeving waarneemt. De beelden worden naar een kleine computer gestuurd. Deze bewerkt de beelden door onder meer het licht en de kleuren te versterken. De bewerkte beelden worden daarna op een beeldscherm vlak voor de ogen van de gebruiker getoond. Ineens gaat er een wereld open: bomen, gras, de stoep, gebouwen worden zichtbaar en je kunt zelfstandig van A naar B.’ De ontwikkeling van de nachtzichtbril is mede mogelijk gemaakt met de steun van het Bartiméus Fonds.

Lees hier meer over de nachtzichtbril.

 

 

Ontdek zelf het verschil: verschuif met het pijltje de verticale lijn in de foto hierboven. Schuif de lijn naar rechts en ervaar hoe nachtblindheid mensen beperkt in het donker. Schuif de lijn naar links en ervaar hoeveel meer zij kunnen zien met de nachtzichtbril.

Hoe helpt het Bartiméus Fonds mensen met nachtblindheid?

Het Bartiméus Fonds zet zich in voor mensen met een visuele beperking. Enkele manieren waarop het Bartiméus Fonds mensen met nachtblindheid – en oogziekten die daaraan ten grondslag liggen – kan helpen zijn:

Onderzoek en ontwikkeling: Het Bartiméus Fonds financiert onderzoek naar de oorzaken en behandelingen van nachtblindheid en oogaandoeningen die daarvan de oorzaak zijn. Dat kan helpen bij het vinden van nieuwe therapieën en hulpmiddelen om de levenskwaliteit van mensen met deze aandoening te verbeteren.

Voorlichting en bewustwording: We bieden informatie en educatieve programma’s om mensen bewust te maken van nachtblindheid, de symptomen en mogelijke behandelopties. Dit helpt mensen met nachtblindheid en hun families om beter geïnformeerd beslissingen te nemen over hun zorg.

Ondersteuning bij het ontwikkelen van hulpmiddelen: Het Bartiméus Fonds kan mensen met nachtblindheid helpen bij het vinden van geschikte hulpmiddelen, zoals nachtzichtbrillen, reflecterende kleding en verlichtingssystemen, die hun dagelijks leven kunnen vergemakkelijken en hun veiligheid kunnen verbeteren. Eén van de projecten die wij mede mogelijk hebben gemaakt is de ontwikkeling van de nachtzichtbril.

Meer weten over het werk van het Bartiméus Fonds? Neem een kijkje bij Ons Werk.

 

Ervaringen met de nachtzichtbril

Leen Harrewijn heeft retinitis pigmentosa, een progressieve oogaandoening die voor kokervisus en nachtblindheid zorgt. Leen heeft hierdoor al veel moeten opgeven. En in de herfst en winter is hij extra aan huis gebonden. Leen: ‘Die donkere avonden voelen als een gevangenis.’ Bekijk in de video hierboven hoe Leen het prototype van de nachtzichtbril test en er een wereld voor hem opengaat.

Steun het Bartiméus Fonds

Iedereen verdient het om zich 100% onderdeel te voelen van de samenleving en zijn beste leven te leven. Steunen is een mooie manier om iets bij te dragen aan de samenleving. Op deze manier wordt ook leven met een visuele beperking toegankelijker gemaakt. Wil je ook graag steun geven aan het Bartiméus Fonds? Dan kan dat op de volgende manieren:

• Doneren
• Periodiek schenken
• Nalaten aan een goed doel
• Fonds op naam
• Start je eigen online collecte
• Help met een actie
• Help met je kerk
• Help met je school
• Bijdragen als bedrijfs- of vermogensfonds

 

Doneer »