Oogziekten bij ouderen

Wat zijn oogziekten die voornamelijk voorkomen bij ouderen?

Hoe ouder we worden, hoe meer kwaaltjes er ontstaan. Zo ook in onze ogen. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van een leesbril of een vergrootglas, vaak en voornamelijk te zien bij ouderen. Maar wat zijn veel voorkomende oogziekten bij ouderen en wat houden ze in? Hieronder leggen we er een aantal voor je uit.

Staar

Staar, ook bekend als cataract, is een oogziekte die vaak en vooral voorkomt bij ouderen. Het zicht vermindert doordat de ooglens troebel wordt. In deze lens zitten eiwitten. Wanneer je ouder wordt, klonteren de eiwitten samen wat resulteert in een troebele ooglens. Het is heel normaal dat staar ontstaat op oudere leeftijd. Vaak kan het rond je vijftigste ontstaan, maar bij mensen van zeventig jaar of ouder heeft meer dan de helft staar.

Deze vorm van staar komt het meeste voor en wordt ouderdomsstaar genoemd. Je kan verschillende dingen merken, zoals dubbel zien, minder contrast zien, kleuren minder helder zien, wazig zien, slecht zien in het donker en meer last hebben van fel licht.

Maculadegeneratie

Maculadegeneratie is een erfelijke ziekte en komt ook voor bij ouderen. Bij deze oogziekte sterven de cellen in het netvlies af. Dit is echter miniscuul, maar het heeft toch veel impact. Het zicht neemt namelijk af. Maculadegeneratie komt het meeste voor van alle erfelijke oogziekten bij ouderen. Ouderen worden er meestal niet blind van.

Wel veroorzaakt deze oogziekte een vermindering in de dagelijkse bezigheden, omdat alles steeds moeizamer gaat. Wat ouderen kunnen gaan ervaren bij deze erfelijke oogziekte, is: minder felle kleuren kunnen zien, kronkelige lijnen die normaal recht zijn en meer moeite hebben met bepalen of iets groot of klein is. Dat kan voor moeilijke situaties zorgen, omdat het lastig in te schatten is.

Tjarda Struik is programma manager Onderwijs & Werk bij het Bartiméus Fonds. Ze is juist een voorbeeld van een jonger persoon met de progressieve oogaandoening maculadegeneratie. Tjarda: “Geleidelijk aan nam mijn zicht af tot uiteindelijk vijf procent. Ik paste mijn studiekeuze en latere keuzes in mijn leven aan op mijn visuele beperking. Alles is vermoeiender met een beperking, dus ik wilde energie overhouden voor leuke dingen.” Lees hier het verhaal van Tjarda.

Charles Bonnet Syndroom

Het Charles Bonnet Syndroom is een oogziekte die voornamelijk voorkomt bij mensen die op latere leeftijd een visuele beperking hebben gekregen. Er ontstaan hallucinaties. Deze verdwijnen meestal vanzelf na een paar minuten of zelfs seconden. Mensen met maculadegeneratie hebben meer kans op het krijgen van deze oogziekte.

Het Charles Bonnet Syndroom is een erfelijke oogziekte, dus geen psychische stoornis. Tijdens de korte hallucinaties kunnen verschillende beelden verschijnen. Ze zijn vaak ultra scherp, terwijl jouw werkelijke zicht troebel en onhelder is. Ook kunnen de hallucinatie beelden van formaat en kleur verschillen en uit proportie zijn. Het is belangrijk om stil te staan bij het feit dat de beelden niet echt zijn. Sommigen schrikken ervan en schamen zich ervoor, maar dat is nergens voor nodig.

Fuchs Dystrofie

Een van de andere oogziektes die voornamelijk voorkomen bij ouderen is Fuchs Dystrofie. Deze oogziekte ontstaat vaak pas rond de leeftijd vijftig en zestig jaar. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Meestal ontstaat deze oogaandoening bij ouderen in beide ogen. Het zicht gaat langzaam achteruit. Dit komt doordat de cellen van de binnenste laag van het hoornvlies sneller afnemen dan normaal.

Glaucoom

Glaucoom een van de andere erfelijke oogziekten bij ouderen. Alhoewel, erfelijkheid speelt een rol, dus het hoeft niet altijd erfelijk te zijn. Dat hangt af van je DNA. Glaucoom zien we vaak bij mensen die ouder zijn dan 40 jaar. Naarmate je ouder wordt, wordt de druk op het oog verhoogd. Hierdoor kan de oogzenuw beschadigen. Dit gebeurt niet over een tijdspanne van een paar dagen, maar daar kunnen wel jaren overheen gaan. Ben je er niet op tijd bij? Dan kan een glaucoom ervoor zorgen dat je blind wordt.

Het overkwam Fred Hissink. Door de oogaandoening glaucoom werd hij binnen twee weken slechtziend. Fred: “Ik verloor ruim tachtig procent van mijn gezichtsvermogen. Door mijn oogziekte moest ik mijn werkzaamheden als zelfstandige staken. Ik had geen recht op een werkloosheidsuitkering, dus moest ik bijstand aanvragen.” Fred knokte hard om weer aan het werk te kunnen gaan. Na een intensieve revalidatie bij Bartiméus is hij inmiddels weer aan het werk, als fondsenwerver en voorlichter bij het Bartiméus Fonds. Lees hier het verhaal van Fred.

Over Fred Hissink en ook Truus Jonker (die zelf blind is en zich al meer dan twintig jaar inzet voor blinde en slechtziende asielzoekers) werd de documentaire ‘Nooit meer zien’ gemaakt.

Oogmelanoom

Een oogmelanoom is een ernstige oogziekte. Er ontstaat een kwaadaardige tumor in het oog. Gelukkig komt het weinig voor. De mensen die een oogmelanoom krijgen zijn vaak al wat ouder, tussen de vijftig en zeventig jaar. Mensen met een oogmelanoom kunnen verschillende soorten klachten ervaren: het zien van lichtflitsen en vlekjes of een vervormd beeld zien, wazig zien en uitval van een deel van het gezichtsveld. Omdat deze symptomen ook bij andere oogproblemen bij kwetsbare ouderen voorkomen, wordt een oogmelanoom vaak per toeval ontdekt door een arts.

Oogtrombose

Een oogtrombose komt voornamelijk pas voor bij mensen die ouder zijn dan vijftig jaar. Deze mensen hebben vaak overgewicht, ze roken, hebben hart- en vaatziekten en een hoge bloeddruk of diabetes. Wat er gebeurt bij een oogtrombose is dat er een bloedvat in het oog langzaam gedeeltelijk wordt afgesloten. Hierdoor kan achteruitgang van de ogen bij ouderen het zicht beperken of je kan plotseling vlekken of flitsen zien.

Presbyopie

Presbyopie wordt ook wel ouderdomsverziendheid genoemd. De flexibiliteit van de ooglens vermindert wat betekent dat het moeilijker wordt om dingen van dichtbij scherp te zien. Vaak merk je dit als je een boek of krant leest, haakt of op je telefoon kijkt. Het gaat dus voornamelijk om het lezen van kleine letters. Presbyopie betekent niet dat het oog achteruit gaat, maar dat de lens meer moeite krijgt met scherp stellen voor dichtbij. Het ontstaat vaak rond de 40 jaar en neemt af rond je 65^ste.

Ptosis

Ptosis betekent niet veel meer dan een hangend ooglid. Het ontstaat meestal pas op latere leeftijd. Dit komt omdat bij Ptosis de spier die het bovenooglid omhoog trekt niet zo goed meer werkt. Het weefsel is verouderd en verzwakt. Het gevolg is dat het ooglid over het oog heen gaat hangen waardoor er nog maar een klein deel van het oog te zien is. Hierdoor neemt het zicht af, vooral bij het kijken naar boven, omdat dan het ooglid in de weg zit.

Oogziekten in het algemeen

Een greep uit andere oogziekten die ook onder ouderen veelvuldig voorkomen.

ADOA

ADOA staat voor Autosomale Dominante Opticusatrofie. Bij deze oogziekte krimpen de vezels van de zenuw in het oog. De oogzenuw wordt hierdoor smaller met als gevolg dat het zicht afneemt. Meestal ontwikkelt deze oogziekte zich al vanaf een jonge leeftijd. Naarmate je ouder wordt, neemt het zicht steeds meer af. Hoe snel dit gaat, verschilt per persoon. Sommigen behouden hun zicht, terwijl andere blind worden.

Vaak gaat deze erfelijke oogziekte gepaard met andere fysieke klachten, zoals:

• Afname van kracht
• Evenwichtsstoornis
• Kramp in de spieren
• Doofheid

Azoor

Azoor staat voor Acute Zonale Occulte Perifere Retinopathie, een hele mond vol, daarom afgekort: Azoor. Bij deze oogaandoening zijn de cellen in het netvlies erg beschadigd met als gevolg: blinde vlekken. Rondom deze blinde vlekken is het nog mogelijk om te kunnen zien, maar dit is vaak een wazig beeld. Daarnaast zijn er beschadigde bloedvaten in het netvlies aanwezig. Voornamelijk vrouwen krijgen te maken met Azoor. Het ontstaat meestal uit het niets. Het is te herkennen aan:

• Het zien van knipperend licht
• Zwarte vlekjes
• Een wazig beeld
• Hoofd- en oogpijn

Choroideremie

Choroidermie is een van de erfelijke oogziekten. Het komt niet vaak voor. Bij deze oogaandoening sterven deeltjes van het net- en vaatvlies af waardoor mensen blind raken. Deze oogziekte is nog niet zo bekend en wordt dan ook niet altijd herken door artsen.

Wat opvallend is, is dat het gros van de mensen die deze oogziekte hebben, man is. Daarnaast kunnen de mannen die het gen dragen, dit alleen overdragen aan hun dochter. Dat is medisch te verklaren aan de hand van onze chromosomen.

Keratoconus

Keratoconus is een erfelijke oogziekte aan het hoornvlies. Het is een aangeboren oogaandoening waarbij het hoornvlies dunner wordt en naar buiten puilt. Deze oogziekte komt meestal voor in allebei de ogen, maar vaak is het ene oog slechter dan het andere. Mensen met deze erfelijke oogziekte hebben last van een wazig zicht, hoofdpijn en ze zijn overgevoelig voor licht.

Dat laatste komt omdat het hoornvlies is aangetast. Normaal gesproken valt het licht van buitenaf op één plek op het netvlies: achter het oog. Bij Keratoconus wordt dit licht niet gelijkmatig gebroken wat zorgt voor de klachten.

Welke hulpmiddelen zijn er voor ouderen met oogziekten?

Er zijn veel verschillende hulpmiddelen voor slechtzienden en blinden. Hieronder een kort overzicht van hulpmiddelen die ouderen met oogziekten vaak gebruiken.

Slimme rollator

De slimme rollator is bij uitstek een van de belangrijke hulpmiddelen voor ouderen. Lopen met een rollator en een taststok, dat gaat natuurlijk niet. Daarom werd de slimme rollator ontwikkeld. Hoe werkt zo’n slimme rollator dan? Sensoren detecteren of er obstakels zijn. Trilsignalen worden doorgegeven via de handvatten en kunnen aangeven of het obstakel links, rechts of recht voor je is. De sensoren kunnen worden ingesteld op de loopsnelheid en kunnen ook diepte zien, zoals een trapgat. De gebruiker van de slimme rollator wordt dan meteen gewaarschuwd.

De Slimme Rollator is dus eigenlijk helemaal geen rollator, maar een klein kastje met vier camera’s dat je op elke rollator kunt bevestigen. Je hoeft dus geen nieuwe rollator te kopen als je er al over een beschikt.

Speciale computerprogramma’s

Speciaal ontworpen programma’s helpen je bij het vergroten van teksten op een beeldscherm. Dit kan gaan om een computerscherm, maar ook een televisiescherm. Daarnaast kan het programma helpen bij  het voorlezen van teksten.

Grote Letter Bijbel

Voor mevrouw Staal betekent het geloof alles. Ze leest graag in haar bijbeltje. Haar gezichtsvermogen nam af en zelfs met een loep of leesbril kon ze de woorden van God niet meer goed lezen. De kerk heeft haar daarom kosteloos een Grote Letter Bijbel aangeboden. Dankzij de kerk kan mevrouw Staal nu weer de Bijbel lezen en er troost, rust en bescherming uit halen. Lees hier haar verhaal. 

Loep

De loep is ook een van de hulpmiddelen voor ouderen maar natuurlijk ook voor jongere mensen met een visuele beperking. Er zijn verschillende soorten loepen: handloep, loepbril, beeldschermloep en een telescoopbril. Ze dienen allemaal als hulpmiddel bij het vergroten bij afbeeldingen of teksten. Zo is het handig voor bij het lezen van de krant, tijdschriften of een boek. Ook kan het fijn zijn ter ondersteuning wanneer je een brief moet schrijven of wanneer je bezig gaat met puzzels, haken of breien. Hieronder lichten we zetoe.

Handloep

Naast de welbekende handloep, waarmee de kleine lettertjes gelezen kunnen worden, is er ook een elektrische handloep. Deze bevat een beeldscherm waarop de tekst uitzonderlijk scherp en helder op te lezen is.

Loepbril

Een loepbril is een manier om met je handen vrij te kunnen lezen of werken. Het verbetert de houding want je hoeft niet krom te zitten, zoals vaak gebeurt bij het gebruik van een handloep.

Beelschermloep

Een beeldschermloep is een handig hulpmiddel voor het lezen van kleine letters. Via een camera komt de tekst of foto op het beeldscherm terecht en kan het worden vergroot en van kleur veranderd.

Telescoopbril

Een telescoopbril heeft eigenlijk de functie van een verrekijker, maar dan op een bril. Het wordt op maat gemaakt en kan voor zowel dichtbij als veraf worden gebruikt. Voor handwerken is het ideaal, omdat je dan je handen vrij hebt, maar bijvoorbeeld ook voor televisie kijken geeft het zowel de armen als de ogen meer rust.

Wie is het Bartiméus Fonds?

Het Bartiméus Fonds zet zich in voor mensen met een visuele beperking, voor jong en oud.

Wat doen we voor mensen met een erfelijke oogziekte?

Het Bartiméus Fonds wil dat mensen met een visuele beperking 100% kunnen leven. Dat kan alleen als ze een leven kunnen leiden dat helemaal aansluit bij hunzelf. Dat is niet zo vanzelfsprekend voor iedereen, zeker in een tijd waar er veel online plaatsvindt. Het Bartiméus Fonds ondersteunt wetenschappelijk onderzoek, helpt bij andere soorten onderwijs en zorgt voor hulpmiddelen die slechtzienden en blinden kunnen ondersteunen.

Hoe steun ik het Bartiméus Fonds?

Samen kunnen wij zorgen voor de 300.000 mensen in Nederland die leven met een visuele beperking. Samen kunnen wij helpen om ervoor te zorgen dat zij een optimaal leven kunnen leiden dat bij hen past. Iedereen kan hier een rol in spelen, dus ook jij. Met steun van anderen kunnen wij nog meer faciliteren voor mensen met een visuele beperking. Samen helpen we bij:

• Het vergroten van kansen voor kinderen
• Het vergroten van kans op de arbeidsmarkt
• Het toegankelijk maken van de wereld voor iedereen

Hieronder lees je de mogelijkheden en kies zelf op welke manier jij een steentje wilt bijdragen.

Doneren

Wil je het Bartiméus Fonds steunen? Dat kan door geld te doneren. Als je een donatie geeft, steun je direct de mensen die hun zicht moeten missen. Je kan eenmalig een bedrag doneren, maar als je meer wilt doen, kan je ook kiezen voor een maandelijks vast bedrag. Ook kan je doneren in de vorm van tijd. Kom samen met vrienden, familie of collega’s in actie!

Start je je eigen online collecte

Iedereen verdient het om deel te nemen aan de wereld, dus ook mensen met een visuele beperking. Haal zo veel mogelijk donaties op door het starten van je eigen online collectebus!

Help met een actie

In actie komen is leuk om alleen te doen, maar nog veel leuker om samen te doen! Trommel je vrienden, collega’s en familie op en zet je in voor het Bartiméus Fonds. Daar help je ons enorm mee. Het Bartiméus Fonds helpt graag mee met het opzetten en organiseren van een originele actie. Denk bijvoorbeeld aan een sponsorloop. Jij regelt de mensen, wij regelen vlaggen, een inspirerende verteller en contact met de lokale krant zodat het evenement niet aan dorpsgenoten of stadsgenoten voorbijgaat.

Help met je kerk

Het Bartiméus Fonds heeft zijn naam te danken aan een verhaal uit de Bijbel – het Nieuwe Testament: de blinde bedelaar Bartiméus die Jezus en zijn leerlingen ontmoette aan de weg bij Jericho. Wij zien het als onze missie om samen met veel kerken in ons land ons in te zetten voor slechtzienden en blinde mensen. Help je ook mee met jouw kerk?

Help met je school

Kom samen met jouw school in actie voor mensen met een visuele beperking. Het Bartiméus Fonds heeft allemaal leuke activiteiten die ervoor zorgen dat jij en je klas meer gaan begrijpen van hoe het is om slechtziend of blind te zijn. Wij organiseren bijvoorbeeld spelletjes waarbij je een blinddoek moet dragen of een blindegeleidestok moet gebruiken. Dan kunnen jullie ook een keer ervaren hoe het is om heel weinig of niets te kunnen zien. Zo weet je beter hoe het is voor alle mensen die daar dagelijks mee te maken hebben.

Bijdragen als bedrijfs- of vermogensfonds

Het Bartiméus Fonds werkt samen met bedrijven en fondsen en heeft daarmee al veel kunnen betekenen. Samen met jouw bedrijf zetten we ons in om het verschil te kunnen maken voor slechtzienden en blinden.

Fonds op naam

Een speciale manier om een donatie te geven, is een fonds op naam. Dit betekent dat je binnen het Bartiméus Fonds een eigen plek hebt waarmee je geld kan inzamelen voor het goede doel. Je hoeft je dus geen zorgen te maken om het regelen van een bestuur en het op orde houden van alle administratie. Dat doen wij voor je. Jij kunt je focussen op het inzamelen van geld voor het Bartiméus Fonds. Je kan dit nu al doen, maar je kan het ook oprichten als een vorm van nalatenschap.

Nalaten aan goed doel

Als je iets bijzonders wilt doen voor de mensen met een visuele beperking, dan is een nalatenschap een heel mooi gebaar. Je kan het Bartiméus Fonds namelijk opnemen in jouw testament. Hiermee kunnen wij ook in de toekomst hulpmiddelen blijven ontwikkelen en wetenschappelijk onderzoek blijven steunen. Zo kunnen wij op een lang termijn investeren met wat jij ons nalaat.

Goed om te weten: nalaten aan een goed doel is vrij van erfbelasting. Door de Belastingdienst zijn wij aangemerkt als ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). Dit betekent dat er geen succesrecht over het nalatenschap hoeft worden betaald. Zo weet je zeker dat het nalatenschap terechtkomt bij de mensen die het verdienen: de slechtzienden en blinden.

Periodiek schenken

Wil je het Bartiméus Fonds liever voor een aanzienlijk lange tijd steunen? Dan past een periodieke schenking goed bij jou. Daarnaast is het ook een financieel tactische keuze, omdat je er voordeel van de belasting meekrijgt en je meer kunt schenken. Kies je voor periodiek schenken aan het Bartiméus Fonds, dan steun je ons voor minstens vijf jaar. Het bedrag dat je jaarlijks schenkt, kan worden afgetrokken van jouw belastbaar inkomen. Op deze manier kun je meer schenken, zonder dat het je extra geld kost.